Αυτή είναι η επαναστατική μέθοδος για την πρόληψη του Αλτσχάιμερ και του Πάρκινσον στους ποδοσφαιριστές

Ο Νεμάνια Γκούντελι της Σεβίλλης, φοράει το 'Proteckthor B1', κατασκευασμένο από ενοποιημένο θερμοπλαστικό ικανό να απορροφά το 93% της πρόσκρουσης, προκαλώντας εντύπωση στο ισπανικό και μη ποδοσφαιρικό κοινό. «Ο εγκέφαλος δεν ξεχνά, συσσωρεύει», παραδέχεται ο Κάρλος Πελάγιο, ένας από τους ιδρυτές του. Τι είναι όμως αυτό και πως προέκυψε;

Είναι μια ουσιαστικά... κορδέλα από ενοποιημένο θερμοπλαστικό, σκληρό αλλά πιο μαλακό από το κρανίο, το οποίο απορροφά το 93% της πρόσκρουσης στο κεφάλι, μειώνοντας τις πιθανότητες εμφάνισης νόσων του κινητικού νευρώνα. Στην πιο προηγμένη έκδοσή του, καταγράφει σε πραγματικό χρόνο τις προσκρούσεις, τη σοβαρότητά τους και, κατά συνέπεια, τι βιώνει ο εγκέφαλος. «Συμμορφώνεται με τους κανονισμούς. Θα κυκλοφορήσουμε το τελευταίο μοντέλο την επόμενη χρονιά, και είναι σαν να χαρτογραφούμε τον εγκέφαλο. Μπορούμε να αποφασίσουμε εκείνη τη στιγμή αν ένας παίκτης πρέπει να παίξει ή όχι», τονίζει.

Σύμφωνα με μια μελέτη που διεξήχθη από το Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης σε συνεργασία με τη FIFA, οι επαγγελματίες ποδοσφαιριστές έχουν πέντε φορές μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης Αλτσχάιμερ και διπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης Πάρκινσον σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό. Την έρευνα ηγήθηκε ο Δρ. Γουίλι Στιούαρτ, ο οποίος επιμένει ότι οι ποδοσφαιριστές «έχουν υψηλότερα ποσοστά άνοιας».

Ένας επαγγελματίας ποδοσφαιριστής χτυπά την μπάλα με το κεφάλι μεταξύ 1.000 και 3.000 φορές τον χρόνο, συνδυάζοντας προπονήσεις και αγώνες. «Είναι σαν μια σφαλιάρα στο κεφάλι», συγκρίνει ο Πελάγιο. Ένα συσσωρευμένο συνήθειο που αποτελεί έναν σιωπηλό κίνδυνο, και αν δεν ελεγχθεί, όπως στα σχολεία ή στο ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο, γίνεται ακόμα πιο βλαβερό. «Ο εγκέφαλος δεν ξεχνά, συσσωρεύει. Τρεις ήπιες προσκρούσεις μπορεί να καταλήξουν μέτριες. Και δεν αφορά μόνο την μπάλα. Μια σύγκρουση κεφάλι με κεφάλι μπορεί να απαιτήσει μήνες χωρίς παιχνίδι», εξηγεί ο Πελάγιο. Ωστόσο, η πραγματικότητα μας δείχνει ότι οι ποδοσφαιριστές επιστρέφουν γρήγορα στον αγωνιστικό χώρο για να συνεχίσουν.

Ο Τζεφ Άστλ, πρώην παίκτης της Γουέστ Μπρομγουιτς Άλμπιον, είναι το σύμβολο αυτού του ζητήματος. «Πέθανε το 2002 από την αποκαλούμενη κληρονομιά του ‘punch drunk’. Η οικογένειά του είχε παρατηρήσει δραστικές αλλαγές: συνεχή λησμονιά, αποπροσανατολισμό, αδυναμία να θυμηθεί τα ονόματα των ίδιων του των κοριτσιών. Μετά τον θάνατό του, ζήτησαν να ανοιχτεί το κρανίο του», αφηγείται ο Πελάγιο. Η διάγνωση ήταν: χρόνια τραυματική εγκεφαλοπάθεια. Ο εγκέφαλός του είχε καταστραφεί. Από τότε, όλο και περισσότεροι ποδοσφαιριστές υποβάλλονται σε αναλύσεις και εξετάσεις για να διαπιστωθεί το εύρος των καθημερινών χτυπημάτων με την μπάλα. Και το αποτέλεσμα είναι ανησυχητικό: «Οι επαγγελματίες ποδοσφαιριστές έχουν πέντε φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν Αλτσχάιμερ και διπλάσιο κίνδυνο Πάρκινσον σε σύγκριση με τον υπόλοιπο πληθυσμό», επισημαίνει ο Πελάγιο. «Στα 40 τους χρόνια, έχουν ασθένειες που θα έπρεπε να εμφανιστούν στα 80 ή 90», προσθέτει. «Όταν κοιτάς τα μέτωπά τους, σχεδόν όλοι έχουν ουλές», πρόσθεσε. 

«Με τη Μικάσα τη δεκαετία του ’90 ήταν χειρότερα», μπορεί να σκεφτείς αν συναντούσες τη πιο εμβληματική μπάλα στην ιστορία του ισπανικού ποδοσφαίρου. Αλλά θα ήσουν λάθος. Η Μικάσα, βαριά και αργή, επηρέαζε τον εγκέφαλο λιγότερο από μια σύγχρονη μπάλα. «Η ταχύτητα είναι χειρότερη από τη δύναμη. Αν η μπάλα είναι βαρύτερη, φαίνεται ότι η πρόσκρουση είναι πιο σοβαρή, αλλά για τον εγκέφαλο, η ταχύτητα είναι πολύ χειρότερη», εξήγησε ο ιδρυτής της Proteckthor.

Ο Πελάγιο και η ομάδα του αναλύουν το αίμα των παικτών για να ανιχνεύσουν πρωτεΐνες που απελευθερώνονται μετά τις προσκρούσεις, ως δείκτη νευρωνικής βλάβης. Επιπλέον, έχουν διεξάγει τεστ αντανακλαστικών που δείχνουν ότι «σε πολλές περιπτώσεις» οι ποδοσφαιριστές έχουν «λιγότερη ικανότητα αντίδρασης ή χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να εκτελέσουν έναν βασικό μαθηματικό υπολογισμό» σε σύγκριση με έναν φυσιολογικό άνθρωπο.

Αλλά η μάχη δεν είναι μόνο τεχνολογική, είναι και... πολιτική . «Για ένα σύλλογο, ένας ποδοσφαιριστής είναι ένα προϊόν που διαρκεί δύο, τρία ή τέσσερα χρόνια. Τι συμβαίνει σε αυτούς στα 40 τους δεν είναι πρόβλημά τους. Λένε ότι ακολουθούν τους κανονισμούς της FIFA και τέλος», επικρίνει ο Πελάγιο, υπενθυμίζοντας την περίπτωση του Γκάβι, που δέχτηκε ένα χτύπημα στο κεφάλι και «δεν ήξερε πού βρισκόταν».

Επιπλέον, παρατηρείται και η επιχειρηματική πλευρά πέρα από την υγεία. «Δεν υπάρχει μεγαλύτερος χώρος διαφήμισης από το κεφάλι ενός ποδοσφαιριστή. Αξίζει οκταπλάσια σε σχέση με τον υπόλοιπο εξοπλισμό. Στο μέλλον, θα μπορούσαμε να βάλουμε διαφήμιση στη κορδέλα», αναγνωρίζει για ένα προϊόν που απορροφά έως και 93% της πρόσκρουσης σε κρίσιμες περιοχές και δεν αυξάνει τη δύναμη των κεφαλιών. «Δεν είναι τεχνολογικό ντόπινγκ», αστειεύεται.

Η εφεύρεση αυτή έχει λάβει σημαντική ώθηση τους τελευταίους μήνες. Παίκτες όπως ο Άλβαρο Μοράτα το δοκιμάζουν, και διάφοροι ποδοσφαιρικοί σύλλογοι των χαμηλότερων κατηγοριών στην Ισπανία έχουν συγκεντρώσει σχεδόν δύο εκατομμύρια ευρώ μέσω επενδύσεων και δημόσιας βοήθειας. Μάλιστα, αυτό θα εκπροσωπήσει την Ισπανία στον διεθνή τελικό των βραβείων επιχειρηματικότητας Global eAwards της NTT DATA Foundation. Επίτευγμα που θα τους φέρει ακόμα πιο κοντά στη βιομηχανία του ποδοσφαίρου. «Θα συνεργαστούμε με αρκετούς συλλόγους στις ομάδες νέων τους, διεξάγοντας αναλύσεις με και χωρίς την κορδέλα για να αξιολογήσουμε τον αντίκτυπο στους εφήβους», καταλήγει.