«Πες μου, αλήθεια, τι νιώθεις…»

Είναι το μεγαλύτερο και το πιο πολυφορεμένο κλισέ στον αθλητισμό… «Η δύναμη της έδρας», ή, «ο 6ος παίκτης», ή «η έδρα καμίνι» και τόσα άλλα διαζευκτικά «η» που μπορεί να σκεφτεί κανείς για να αποτυπώσει την επιρροή (όποια κι αν είναι αυτή) του κόσμου, των φιλάθλων που βρίσκονται στην εξέδρα προς την ομάδα που υποστηρίζουν.

Πολύ συχνά όμως, λαμβάνοντας κάποια πράγματα σαν δεδομένα, ή σαν αξιώματα (σφάλλοντας οικτρά φυσικά), ξεχνάμε ότι πίσω από καθετί, υπάρχει ένα «τι» κι ένα «γιατί». Και δεν τολμάμε, ή ξεχνάμε να απευθύνουμε να τα ρωτήσουμε. Όπως και το «Πως νιώθεις με αυτό;».

Ενόψει της σημερινής «μάχης» με τη Μάλαγα, στον ημιτελικό του Φάιναλ Φορ του BCL, στην κατάμεστη όπως αναμένεται Sunel Arena, η ευκαιρία ξεδιπλωνόταν φαρδιά μπροστά μου…

«Ξέρω ότι παίζοντας μπροστά στο κοινό της ομάδας σου, σε γεμάτο γήπεδο, η ώθηση που δέχεσαι είναι τεράστια. Μπορεί όμως, να περιγράψεις τι ακριβώς είναι αυτό που νιώθεις; Τι ακριβώς συμβαίνει μέσα στο κορμί σου όταν παίζεις σε μία αρένα γεμάτη από τους οπαδούς της ομάδας σου που διαρκώς σε ενισχύουν με τη φωνή τους;».

Επιστημονικές απαντήσεις από αθλητές είναι μάλλον απίθανο να συγκεντρώσεις, αλλά… «Να σου πω την αλήθεια, τέτοιες ερωτήσεις, όσο δύσκολες κι αν είναι, σαφέστατα τις προτιμώ από τις συνηθισμένες», όπως απάντησε ο Μιντάουγκας Κουζμίνσκας.

Με λίγα λόγια… «Τι ρόλο παίζει η έδρα ρε φίλε… Και κυρίως γιατί;»

Τρία παιδιά που σήμερα θα ζήσουν αυτό ακριβώς το συναίσθημα που έχουν βιώσεις εκατοντάδες φορές στο παρελθόν, κατέβαλαν πραγματικά συγκινητικές προσπάθειες να εξηγήσουν το «πως (νιώθεις)», το «τί (νιώθεις)» και φυσικά το «γιατί (νιώθεις) έτσι».

«Από την προηγούμενη Κυριακή, ειλικρινά, δεν μπορώ να κοιμηθώ, περιμένοντας αυτούς τους αγώνες» απάντησε αρχικά ο Ραϊκουάν Γκρέι, ένας από τους πιο «σκληρούς» παίκτες της ΑΕΚ. «Σου δίνει απίστευτη ενέργεια ο κόσμος κι αν κάποια στιγμή νιώσεις κουρασμένος νιώθεις να παίρνεις τρομερή ώθηση» ήταν η πιο στοχευμένη απάντηση από τον Γιάννη Κουζέλογλου.

Αρχίζουμε να το περικυκλώνουμε…

«Ασφαλώς, κάθε παίκτης θα σου απαντήσει ότι είναι φανταστικό να παίζεις μπροστά στο κοινό σου, σου δίνει δύναμη, ώθηση μπλα μπλα μπλα… Πίστεψέ με, ουδείς αθλητής μπορεί να σου πει με σιγουριά, ή να περιγράψει με ακρίβεια, τι είναι αυτό που συμβαίνει μέσα του όταν ο κόσμος είναι εκεί, οι κερκίδες γεμάτες και οι φωνές ολούθε… Ούτε εγώ φυσικά. Μπορώ όμως να σου φέρω ένα συγκριτικό μέγεθος και μάλιστα χρησιμοποιώντας προσωπική εμπειρία. Αυτό που νιώθουμε, μπορεί να συγκριθεί μόνο με το συναίσθημα που έχεις όταν βλέπεις το νεογέννητο μωρό σου να έρχεται στη ζωή». Ο Μιντάουγκας Κουζμίνσκας γαργάλισε λίγο περισσότερο την ουσία της ερώτησης. Και όλα όσα ακολουθούν είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα γαργάλημα.

Ας κάνουμε όμως, μία παύση. Συνοψίζουμε:

Παιχνίδι εντός έδρας, σε γεμάτο γήπεδο, με αλλόφρον κοινό = Ώθηση! Ενέργεια! Πάθος! Και πολλά άλλα.

Γιατί;

Κι εδώ έρχεται η επιστήμη… Όλα αυτά που οι παίκτες της ΑΕΚ επιχείρησαν να περιγράψουν ως συναισθήματα που καταλήγουν σε μία υπερθετική επιρροή προς τη γηπεδούχο ομάδα, επιστημονικά περιγράφεται ως «Ηοme Advantage» (πλεονέκτημα έδρας). Όχι στα πλέι οφς, αλλά ψυχοσωματικούς όρους.

Το Home Advantage έχει μελετηθεί ως φαινόμενο σε διάφορα επιστημονικά πεδία όπως η αθλητική ψυχολογία, η νευροεπιστήμη και η φυσιολογία. Κάμποσα ινστιτούτα, ιδρύματα ή κολέγια έχουν αφιερώσει χρόνια ερευνών πάνω σε αυτή την επιρροή που ασκεί ο περίφημος «6ος παίκτης». Και βάσει αποτελεσμάτων είναι πολλαπλές οι αιτίες που συνδράμουν στην παραγωγή επιπλέον ενέργειας.

Σύμφωνα με την έρευνα του London South Bank University η υποστήριξη που ένας αθλητής λαμβάνει από τον κόσμο στις εξέδρες, αυξάνει δραστικά τα επίπεδα της αδρεναλίνης και της ντοπαμίνης πριν από εντός έδρας αγώνες, σε αντίθεση με τους εκτός έδρας, με αποτέλεσμα την εκρηκτική διέγερση, τη συγκέντρωση και την ενέργεια. Επιπλέον τα τραγούδια, οι φωνές και η συναισθηματική υποστήριξη βοηθούν τον αθλητή να νιώσει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, λιγότερο άγχος και προσφέρει περισσότερο κίνητρο.

Ο δεύτερος παράγοντας ονομάζεται «Κοινωνική διευκόλυνση» που είναι μία πολύ διαδεδομένη ψυχολογική αρχή, σύμφωνα με την οποία οι αθλητές εκτελούν καλύτερα τις συνήθειες πάνω στις οποίες έχουν εργαστεί σκληρά, όταν είναι άλλοι παρόντες και παρακολουθούν.

Επιστρέφουμε στον Κουζμίσκας:

«Όπως είπα και στους φιλάθλους της Εθνικής Λιθουανίας, που είχα την ευλογία να με ξεπροβοδίσουν στο τελευταίο παιχνίδι μου με την Εθνική ομάδα πριν μερικές εβδομάδες… «Το να παίζεις και να κερδίζεις μπροστά σε εσάς, στο κοινό της εθνικής ομάδας, είναι το δεύτερο πιο έντονο συναίσθημα μετά τη γέννηση του παιδιού σου. Και παίρνω ως παράδειγμα τον εαυτό μου: Όταν γεννήθηκε το παιδί μου, ήμουν για μία εβδομάδα στο μαιευτήριο, δεν είχα κοιμηθεί παρά ελάχιστα όλες τις ημέρες, αλλά όταν ήρθε η επόμενη προπόνηση και το επόμενο παιχνίδι, ένιωθα ότι μέσα στο γήπεδο πετούσα. Πραγματικά πετούσα όμως. Δεν με ένοιαζε η κούραση. Δεν ένιωθα κούραση. Η ενέργεια πηγάζει από ένα μαγικό μέρος, το οποίο δεν ξέρεις που βρίσκεται, ούτε τι έχει μέσα. Απλά πηγάζει. Ε, ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και όταν τόσες χιλιάδες ανθρώπων πανηγυρίζουν ή τραγουδούν για εσένα και την ομάδα σου. Μπορεί να είσαι αδιανόητα κουρασμένος, να σε πιάνουν κράμπες σε όλο το σώμα, αλλά με έναν μαγικό τρόπο, από μία μαγική κι αδιερεύνητη τοποθεσία ξεχειλίζει εκείνη τη στιγμή μία έξτρα, τεράστια, δύναμη».

Ακολούθως, ο πολύπειρος φόργουορντ της ΑΕΚ, χρησιμοποίησε έναν αντιθετικό σύνδεσμο, για να τονίσει ότι… «Όμως! Όμως! Ταυτόχρονα με την ώθηση, γεμίζει με υπευθυνότητα. Και πίεση».

Σύμφωνα, ωστόσο με τις επιστημονικές έρευνες… «Οταν ο αθλητής αισθάνεται οικεία με το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται και ακολουθεί παρόμοιες ρουτίνες, μειώνεται το επίπεδο της Κορτιζόλης, της ορμόνης που είναι άμεση συσχετισμένη με το ανθρώπινο άγχος».

Τέλος, υπάρχει ένας παράγοντας ο οποίος ονομάζεται εδαφικότητα. Σύμφωνα με αυτόν, κάθε άνθρωπος, εντελώς υποσυνείδητα, μετατρέπεται σε άγριο ζώο και παρουσιάζει αντίστοιχα ένστικτα, όταν πρόκειται να προστατεύσει την εδαφική επικράτειά του. Αυτό ονομάζεται εδαφική άμυνα. Όπως ακριβώς κάνουν και τα ζώα.

Το ανθρώπινο μυαλό μπορεί να διερμηνεύσει το σπιτικό περιβάλλον, ως ένα ασφαλές για αυτόν έδαφος, εξωθώντας σε δυσθεώρητα ύψη την αποφασιστικότητα και την επιθετικότητα.

«Κάποιες φορές, το νιώθεις από το ζέσταμα. Όπως μου συνέβη στον αγώνα με την Ναντέρ. Αυτή η ατμόσφαιρα σε βοηθά να βρεις δύναμη, ακριβώς εκείνη τη στιγμή που νομίζεις ότι αυτή έχει εξαντληθεί. Το πιστεύω πολύ βαθιά μέσα μου αυτό… Μετά τα 15-17 δευτερόλεπτα μίας σκληρής άμυνας, η φωνή του κόσμου, η ενίσχυση, θα σου ανασύρει πηγές τροφοδοσίας που ήταν άγνωστες και θα τρέξεις, ή θα χαμηλώσεις τα πόδια μέχρι το τέλος της αντίπαλης επίθεση, όλα τα 24 δευτερόλεπτα. Σου δίνει το κάτι παραπάνω. Μετά από μία καλή άμυνα, μετά από μία ασίστ, ένα καλάθι, η φωνή, το χειροκρότημα από τόσες χιλιάδες κόσμου, σε κάνει να νιώθεις ξεκούραστος, όσα λεπτά κι αν έχεις αγωνιστεί. Ακριβώς αυτό» λέει ο Γιάννης Κουζέλογλου.

Η αλήθεια είναι ότι η περίοδος του Covid πρόσφερε μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για την μελέτη της επίδρασης που έχει η παρουσία του κόσμου σε ένα αθλητικό γεγονός. Την ευκαιρία αυτή εκμεταλλεύτηκε το πανεπιστήμιο Monash για να οργανώσει μία μελέτη, τη σεζόν 2020-21, στα παιχνίδια του ΝΒΑ, όπου φυσικά δεν υπήρχαν φίλαθλοι στις εξέδρες. Σε αυτή διαπιστώνεται μείωση 15.9% στις νίκες των γηπεδούχων ομάδων.

Στην ίδια μελέτη, που διενεργήθηκε από το Ινστιτούτο Τέρνερ σχετικά με την εγκεφαλική και πνευματική υγεία και δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό Sports Journal, σε παιχνίδια που διεξήχθησαν με κόσμο παρατηρήθηκε ότι η διαφορά για τη γηπεδούχο ομάδα, αποδίδεται στην αυξημένη προσπάθεια (όχι και τόσο μετρήσιμο μέγεθος), αλλά και στο συνολικό αριθμό των ριμπάουντ που μάζεψε.

«Είναι αλήθεια πως είτε παίζεις εντός έδρας με το κοινό να είναι φιλικό προς εσένα, είτε αγωνίζεσαι εκτός έδρας, σε εχθρικό περιβάλλον, γεμίζεις ενέργεια. Όταν μετά από ένα καλάθι ή μία όμορφη ενέργεια, ακούς τον κόσμο να φωνάζει, νιώθεις αγάπη και νιώθεις τόση ευγνωμοσύνη, που θέλεις να προσπαθήσεις ακόμα περισσότερο για να πεις το δικό σου ευχαριστώ. Νιώθεις πραγματικά ότι μπορείς να τρέξεις πιο γρήγορα, να πηδήξεις πιο ψηλά, να κάνεις πιο δυνατό box out στον αντίπαλό σου. Φέτος το ένιωσα αρκετές φορές με την ΑΕΚ και είμαι βέβαιος ότι κάτι αντίστοιχο συνέβη και με τους συμπαίκτες μου. Αυτή η έξτρα δόση αδρεναλίνης σε οδηγεί να κάνεις ακόμα και τρελά πράγματα που δεν είχες καν φανταστεί ότι μπορείς. Όταν η αδρεναλίνη ρέει, νιώθεις ότι έχεις όλη τη δύναμη του κόσμο. Στον αγώνα με την Ναντέρ, έγινε μία φάση όπου ο Πρέντις μου πέταξε τη μπάλα στο ταμπλό για να καρφώσω. Δεν το είχαμε δοκιμάσει ποτέ ξανά. Ούτε είχαμε καν μιλήσει για αυτό. Απλά βγήκε εκείνη τη στιγμή και ο μοναδικός λόγος ήταν η ενέργεια που είχαμε πάρει από τον κόσμο», λέει ο Ρεϊκουάν Γκρέι.

Η νευροχημική εξήγηση, με απλά λόγια, αναφέρει ότι «τα θετικά συναισθήματα και η υποστήριξη από τον κόσμο εξυψώνουν την ντοπαμίνη, που είναι ένας νευροδιαβιβαστής άμεσο συνδεδεμένος με το κίνητρο και την ανταμοιβή. Επίσης, η ατμόσφαιρα που δημιουργούν οι φίλαθλοι μπορούν να εκτοξεύσουν την αδρεναλίνη, την μυική δύναμη και την ταχύτητα αντίδρασης».

«Έχει τύχει να παίξω σε γήπεδα με πολύ κόσμο, αλλά και σε γήπεδα που ήταν άδεια. Όταν το γήπεδο δεν έχει κόσμο, κάποιες φορές μπαίνεις στο γήπεδο κι αισθάνεσαι βαρύς, ιδιαίτερα αν έχεις μείνει αρκετή ώρα στον πάγκο και ταυτόχρονα το γήπεδο είναι κρύο. Όταν όμως, ο κόσμος είναι εκεί, η ώθηση είναι απίστευτη. Όταν πατάς στο γήπεδο αισθάνεσαι κυριολεκτικά ότι τα πόδια σου δεν ακουμπούν στο έδαφος. Πετάς!» είπε ο Γιάννης Κουζέλογλου.

Το κλειστό των Άνω Λιοσίων αναμένεται να είναι ασφυκτικά γεμάτο το βράδυ και ο κόσμος της ΑΕΚ ξέρει πως να δημιουργεί αυτή τη μαγική ατμόσφαιρα που οι επισκέπτες των ελληνικών γηπέδων γενικά, παρομοιάζουν με κόλαση.

Δε χρειάζεται η Sunel Arena να είναι κόλαση. Απλά χρειάζεται ο κόσμος να ανασύρει με τη φωνή, την υποστήριξη και τη συμπαράστασή του, όλα αυτά τα βιοχημικά και ψυχολογικά αποθέματα που μπορούν να εξορυχθούν από τις ψυχές και τα σώματα των ανθρώπων. Και τότε όλοι θα έχουν κάνει ό,τι μπορούν για να έρθει το επιθυμητό αποτέλεσμα.